موزه لوور پاریس
موزه لوور پاریس در منطقه یک، یعنی در قلب این شهر قرار دارد. مجموعه موزه لوور اولین بار در قرن شانزدهم به عنوان مجموعه خصوصی شاه فرانسیس اول تأسیس شد. یکی از آثاری که برای این مجموعه خریداری شد تابلوی معروف مونالیزا بود.
این مجموعه به لطف اهدایی‌ها و خریدهای پادشاه، پیوسته به رشد و توسعه ادامه داد. در سال ۱۷۹۳، حین انقلاب فرانسه، لوور تبدیل به موزه ملی هنر و مجموعه خصوصی سلطنتی گشت و به روی عموم بازگشایی شد.
موزه لوور به‌عنوان زیباترین موزه‌ی جهان شناخته می‌شود و با میزبانی از ۸ میلیون نفر گردشگر در طول سال، پربازدیدترین موزه‌ی دنیا به شمار می‌آید. گالری‌های این موزه مجموعاً در مساحت ۷۲,۰۰۰ مترمربع، میزبان ۳۵,۰۰۰ اثر هستند.
موزه لوور پاریس در کرانه‌ی شمالی رود سن، بین خیابان‌های ریوولی و سن در منطقه‌ی اول پاریس واقع شده است. لوور با هرم شیشه‌ای بزرگ خود در مرکز حیاط اصلی (حیاط ناپلئون) به سهولت قابل‌شناسایی است. مجسمه‌ی شاه لویی چهاردهم، سوار بر اسب خود، در نزدیکی ورودی این موزه به چشم می‌خورد و نشانگر آغاز مسیر موسوم به «گذرگاه تاریخی» است که کاخ لوور را به طاق بزرگ لَدفانس وصل می‌کند و از میان باغ های تویلری، میدان کنکورد، شانزه لیزه و طاق پیروزی رد می‌شود.
موزه لوور، مجموعه‌ای از یک میلیون اثر هنری را در خود گنجانده که ۳۵,۰۰۰ عدد از آن‌ها در حال نمایش هستند. در اینجا می‌توان گستره‌ای وسیع و متنوع از آثار هنری شامل عتیقه‌های باستانی تا آثار میانه قرن ۱۹ و همچنین آثار باستانی ایران را مشاهده کرد.
برخی از معروف‌ترین آثار هنری که در موزه وجود دارند، ونوس میلو، مجسمه نایکی، برده در حال احتضار میکل‌آنژ و صد البته مونالیزای لئوناردو داوینچی هستند. بعد از ورود به موزه از طریق هرم لوور یا کاروسِل دو لوور، شما به سه جناح بزرگ یعنی سولی (Sully)، ریشولیو (Richelieu) و دنون (Denon) دسترسی خواهید داشت. در ادامه توضیحی مختصر درباره هرکدام از این سه بخش خواهیم داد.
تاریخچه موزه لوور
لوور در چند مرحله مختلف ساخته و تکمیل گردید، اما در ابتدا به عنوان قلعه‌ای در قرن دوازده توسط شاه فیلیپ دوم بنا نهاده شد و بیشترین توسعه آن در قرن چهاردهم در زمان حکومت شارل پنجم صورت گرفت. ظاهر فعلی این بنا به قرن پانزدهم بازمی‌گردد. زمانی که قلعه اصلی تخریب گشته و جناحی در راستای رود سن ساخته شد. کاخ لوور در قرن شانزدهم نیز شاهد توسعه‌ها و گسترش‌هایی بود که توسط معماری به نام «پیر لِسکو» صورت گرفتند. وی بنا را به مجموعه‌ای با دو حیاط تغییر شکل داد. دهه‌ای بعد کاتارینا دِمدیچی کاخ تویلری را به غرب لوور اضافه کرد. ساخت و سازها به روی لوور به خاطر تصمیم لویی چهاردهم برای نقل‌مکان به ورسای برای مدتی متوقف شد.
در قرن نوزدهم، طی امپراطوری دوم، لوور دوباره گسترش یافته و جناح ریشولیو را به آن افزودند. این جناح‌ها در زمان امپراطوری سوم حتی بازهم بیشتر به سمت غرب توسعه پیدا کردند. لوور در این زمان دارای چهار جناح متقارن بود که یک حیاط بزرگ را محصور می‌کردند اما این شکل خیلی دوام نیاورد زیرا که در سال ۱۸۷۱ کاخ تویلری به آتش کشیده شد و حیاط مرکز از سمت غرب باز ماند.
هرم موزه لوور
آخرین چیزی که به لوور اضافه شد، هرم لوور بود که به عنوان ورودی اصلی موزه عمل می‌کند. این هرم در سال ۱۹۸۹ توسط معمار معروف آمریکایی آی ام پی (I.M. Pei) طراحی شد. این هرم اجازه ورود نور خورشید به طبقه زیرین را می‌دهد. این قسمت مدرن شاهد اظهار نظرهای متضادی بود، زیرا که فاصله زیادی بین ظاهر مدرن آن و طراحی کلاسیک ساختمان‌های اطراف وجود داشت؛ اما امروزه این هرم به عنوان یک راهکار هوشمندانه برای ایجاد یه ورودی فضا دار بدون دست‌کاری سازه‌های تاریخی اطراف، به خوبی در بین عموم پذیرفته شده است.
بخش سولی
این بخش، قدیمی‌ترین قسمت لوور به شمار می‌رود. طبقه دوم، مجموعه‌ای از نقاشی‌های فرانسوی، طراحی‌ها و چاپ‌های دستی را به نمایش می‌گذارد. یکی از موارد برجسته آن حمام ترکی، نقاشی شده در اواخر قرن هجده توسط ژان اوگوست دومینیک اَنگْر است. طبقه همکف و اول بخش سولی آثاری از مجموعه عظیم عتیقه‌های باستانی را به نمایش می‌گذارند. در سی اتاق آن از عتیقه‌های باستانی مصری، می‌توانید دست سازه‌های مختلف، مجسمه‌هایی از مصر باستان مانند کاتب نشسته معروف و مجسمه عظیم‌الجثه فرعون رامسس دوم را تماشا کنید. در طبقه همکف، مجسمه آفرودیت که بیشتر به نام ونوس میلو شناخته می‌شود قرار دارد. این مجسمه یکی از موارد برجسته لوور از مجموعه یونان است. یکی دیگر از عللی که می‌تواند شما را به طبقه همکف بخش سولی بکشاند تماشای بقایای قلعه قرون‌وسطایی لوور می‌باشد.
بخش ریشولیو
در این بخش، نقاشی‌هایی از قرون‌وسطی تا قرن نوزدهم از سراسر اروپا در طبقه دوم جناح ریشولیو به نمایش گذاشته شده‌اند که آثاری از استادان نقاش مانند روبَنس و رامبراند در میان آن‌ها به چشم می‌خورد. یکی دیگر از معروف‌ترین آثار این بخش، «باکره وزیر رولَن»، یک اثر قرن پانزدهمی از نقاش فلاندری، «یان وان آیک» است. طبقه اول این بخش محل نگهداری مجموعه‌ای از هنرهای تزئینی با اشیایی مانند ساعت، مبلمان، چینی و فرش می‌باشد. در همین طبقه می‌توانید آپارتمان غنی از تزئینات مجلل ناپلئون سوم را نیز تماشا کنید. دیدن این مکان به شما ایده‌ای از چگونگی فضای داخلی لوور در زمانی که هنوز به عنوان کاخ سلطنتی مورد استفاده قرار می‌گرفت می‌دهد.
طبقه همکف و زیرینش محل نگهداری مجموعه وسیع مجسمه‌های لوور است. آن‌ها در دو حیاط با سقف شیشه‌ای به نمایش گذاشته شده و نام‌هایشان «کور پوژه» (Cour Puget) و «کور مارلی» (Cour Marly) می‌باشد. در کور مارلی می‌توان اسب‌های مارلی، مجسمه‌ای مرمری متعلق به قرن هجده و اثر «گیوم کوسْتو» را بازدید کرد. همچنین مقبره فیلیپ پوت و هشت زاری کننده نیز در همین نزدیکی است. طبقه همکف علاوه بر این موارد مجموعه‌ای از آثار باستانی شرق نزدیک را نیز به نمایش می‌گذارد. اصلی‌ترین جاذبه آن لوح حمورابی، لوحی سنگی از قرن هجده قبل از میلاد خواهد بود که قوانین سرزمین بابل را شرح می‌دهد.
بخش دنون
اینجا شلوغ‌ترین بخش در میان قسمت‌های مختلف لوور به حساب می‌آید. مونالیزا پرتره یک زن که توسط لئوناردو داوینچی خلق شده در طبقه اول قرار داشته و بیشترین جمعیت را به سمت خود جذب می‌کند. هرچند شاهکارهای دیگری نیز مانند «جشن عروسی در غنا» اثر ورونیز و «تقدیس امپراطور ناپلئون اول» اثر ژاک لویی داوید در این قسمت وجود دارند. یکی دیگر از جاذبه‌ها مجسمه الهه پیروزی یا نایکی، یک تندیس مرمری یونانی است که در راهروی متصل کننده دنون به سولی قرار دارد.
طبقه همکف جناح دنون، محل نگهداری مجموعه بزرگ عتیقه‌های رومی و اتروسکی موزه و همچنین مجموعه مجسمه‌های رنسانس تا قرن نوزده می‌باشد. مجسمه معروف برده در حال احتضار میکل‌آنژ در این قسمت قرار دارد. در همین طبقه هشت اتاق با دست سازه‌های آفریقا، آسیا، اقیانوسیه و آمریکا نیز وجود دارند. مجسمه‌های قرون‌وسطایی اروپا در طبقه پایین‌تر بخش دنون به نمایش گذاشته شده‌اند.
مهم ترین آثار موجود در موزه لوور
موزه لوور پر از شاهکارهای هنری و تاریخی است اما چگونه می‌توان بهترین آن‌ها را از میان این‌همه اثر فاخر پیدا کرد؟ برخی از مهم‌ترین شاهکارهای لوور شامل موارد زیر می‌شوند:
- مونالیزا، اثر لئوناردو داوینچی
- ونوس میلو
- مجسمه‌ی بالدار پیروزی ساموتراس
- نقاشی تاج‌گذاری ناپلئون، اثر ژاک لویی داوید
- نقاشی کشتی مدوسا، اثر تئودور ژریکو
- نقاشی آزادی هدایتگر مردم، اثر اوژن دلاکروا
- نقاشی جشن عروسی در قانا، اثر پائولو ورونزه
- مجسمه‌ی گاو بالدار با سر انسان
- مجسمه‌ی ابوالهول اعظم از شهر تانیس
- لوح حمورابی
آثار ایرانی موزه لوور
- قانون حمورابی، شاه بابل : قانون حمورابی، نمادی از تمدن بین‌النهرین است. این ستون سنگی بزرگ از جنس سنگ بازالت که در قرن هجدهم پیش از میلاد به فرمان شاه بابل ساخته شد، یک اثر هنری، تاریخی و ادبی است و کامل‌ترین چکیده‌ی قانونی عهد عتیق به شمار می‌آید. لوح حمورابی اعتبار خود را از نوشته‌های روی آن می‌گیرد. متون سنگی بیشتر سطح این لوح را به اشغال خود درآورده‌اند و اهمیت این اثر را دوچندان می‌کنند. صحنه‌ی اصلی در این لوح، تصویری از شاه را به نمایش می‌گذارد که در حال دریافت اختیارات قانونی خود از شمَش است. این اثر که به لطف محتوای قانونی خود شگفت‌انگیز است، همچنین منبعی خارق‌العاده از اطلاعات در مورد جامعه، مذهب، اقتصاد و تاریخ آن دوره نیز محسوب می‌شود. برخلاف کل موزه، مجموعه‌ی آثار شرق نزدیک عاری از بازدیدکننده‌ی فراوان است. بااین‌حال، قانون حمورابی به برنامه‌ی آموزشی مدارس فرانسه اضافه شده و هرروزه دانش آموزان فراوانی برای دیدار از آن به لوور می‌آیند. قانون حمورابی اثری شگرف و باارزش به‌عنوان یک مدل قانون‌گذاری است و رساله‌ای در باب قدرت قانون‌گذاری در تمدن بین‌النهرین است؛ قانونی که در آن هرگز یک فرد بر کل جامعه حکمرانی نمی‌کند. لوح سنگی حمورابی چکیده‌ای از معتبرترین شیوه‌ی حکمرانی در بین‌النهرین باستان است.
- سنگ مرز، متعلق به دوران پادشاهی ملی-شیپاک دوم : کودورو یا سنگ مرز (سنگ‌های کوچکی که حدومرز زمین‌های اهدایی پادشاهی را مشخص می‌کنند) اولین بار در دوران حکمرانی کاسی‌ها در بین‌النهرین ظهور کردند. این نمونه از سنگ‌ها در موزه‌ی لوور، متعلق به زمین‌های اهدایی از سوی شاه ملی-شیپاک به پسر خود مردوک اَپَل ایدین هستند. چنین هدایایی تحت محافظت خدایان بزرگ معبد بابل قرار می‌گرفتند. نام و نشان خدایان بر روی این سنگ‌ها به‌منظور حفاظت از زمین‌ها در برابر غارت و چپاول نوشته می‌شد. کاسی‌ها به‌سرعت زبان بابلی و رسم و رسومات آن‌ها را یاد گرفتند. آن‌ها سنگ‌های کوچکی موسوم به «سنگ مرز» را پدید آوردند که تا قرن هفتم پیش از میلاد رواج داشتند. سنگ‌های مرز، کتیبه‌های کوچکی هستند که بر روی آن‌ها مشخصات زمین‌های اهدایی از سوی حاکمان بابلی به خاندان سلطنتی و شهروندان رده‌بالا یا شخصیت‌های عالی‌رتبه‌ی مذهبی نوشته می‌شد. در این نمونه که در موزه‌ی لوور نگهداری می‌شود، متن روی سنگ به‌طور کامل یک‌طرف سنگ را پوشش می‌دهد و روایتگر یک زمین اهدایی از سوی ملی-شیپاک، شاه کاسی، به فرزند خود مردوک اپل ایدین، شاه آینده‌ی کشور است. مالکیت این سرزمین با امتیازات دیگری نیز همراه بود.
- سرستون کاخ داریوش اول : این سرستون عظیم یکی از ۳۶ ستونی است که سقف کاخ آپادانا در شوش را سر پا نگه می‌داشتند. بر اساس اسناد و شواهد، طراحی و معماری این سرستون کاملاً ایرانی است. این سرستون نمادی از هنر دوران هخامنشی است که در آن المان‌های گرفته‌شده از تمدن‌های دیگر به‌منظور خلق اثری منسجم و زیبا دیده می‌شود. ۳۶ ستون این کاخ هرکدام دارای ۲۱ متر ارتفاع بودند. هر ستون دارای یک پایه‌ی مربعی شکل بود که روی آن نام شاه به چشم می‌خورد. این ستون‌های شیاردار نمایانگر سبک یونانی بودند که در بالا با ۳ المان تزئین می‌شدند؛ یک المان سبد مانند از ساقه‌های درخت نخل که از تمدن مصری وام گرفته شده بود؛ ترکیبی از پیچک‌های دوگانه با گل‌وبته که تقلیدی از معبد آرتمیس در افسوس بود و در بالای همه‌ی آن‌ها دو گاو وحشی پشت‌به‌پشت و زانوزده به چشم می‌خورد. این ستون تا پشت گردن دو گاو ادامه دارد. این دو جفت گاو نمادی از نقش و نگارهای بین‌النهرینی هستند که توازن کیهانی را به نمایش می‌گذارند. این سرستون در موزه‌ی لوور با کمک چندین ستون شکسته در حفاری‌های مارسل دیولافوا، بین سال‌های ۱۸۸۴ تا ۱۸۸۶، بازسازی شده است. در این ستون می‌توان رنگ‌های متعدد سنگ‌ها را مشاهده کرد. این یک سنگ آهکی با رگه‌های خاکستری‌رنگ است که در دوران باستان از کوه‌های زاگرس به دشت شوش آورده شده بود.
در سال ۱۷۹۳ و زمانی که موزه‌ی لوور تحت عنوان «موزه‌ی مرکزی هنرها» تأسیس شد، آثار عتیقه در آن مشخصاً شامل تندیس‌های یونانی یا رومی می‌شدند. اشیاء طلایی و نقره‌ای متعلق به سلسله‌ی ساسانیان از کلیسای سلطنتی سنت دنیس به اتاق مدال‌ها در کتابخانه‌ی ملی منتقل شده بودند. در آنجا بود که جام مشهور خسروی دوم در میان سایر اشیاء عتیقه نگهداری می‌شد. این جام به‌طور سنتی به سلیمان منتسب بود و گفته می‌شد که به شارلمانی فرستاده شده است. یکی از عجیب‌ترین آثار موزه‌ی لوور، دستگیره‌ای از یک کوزه‌ی متعلق به قرن چهارم پیش از میلاد به شکل یک بز کوهی بالدار است. این دستگیره از طلا و نقره ساخته شد و به حدی ظریف و استادانه است که گویی پرواز می‌کند.
از دیگر آثار موجود در این مجموعه می‌توان به ژتون‌های سفالی، مهرهای استوانه‌ای حجاری‌شده، جواهراتی از جنس طلا و سنگ‌های قیمتی، نیم‌تنه‌های سفالی و مجسمه‌های فلزی، سفالی و از جنس عاج فیل اشاره کرد. تکه‌هایی از کاشی‌های سیاه‌وسفید از جنس ماده‌ای نامعلوم نشان می‌دهد که آن‌ها از چیزی شبیه به مرمر ساخته شده‌اند.
ماهیت واقعی تمدن ایرانیان باستان در قرن نوزدهم و به لطف کاوش‌های باستان‌شناسی با مشارکت موزه‌ی لوور آشکار شد. دپارتمان دوران باستان شرقی در سال ۱۸۸۱ به‌عنوان بخشی مستقل از «دپارتمان آثار باستانی» به خاطر کشف هنر سومری در تلو (Tello)، تأسیس شد.
کشف مجموعه‌ای از نمونه‌های حیرت‌انگیز از تمدن بابلی که حاصل غنیمت‌های جنگی در قرن دوازدهم پیش از میلاد به دست یک فاتح ایلامی بود، موجب حیرت بسیاری شد. هیچ تصمیم عاجلی در ارتباط با این یافته‌ها گرفته نشد اما مظفرالدین شاه در سال ۱۹۰۰ به‌موجب امضای قراردادی، تمامی آثار کشف‌شده یا در آستانه‌ی کشف شدن در منطقه شوش را به فرانسه واگذار کرد. درنتیجه، موزه‌ی لوور نقش مخزنی از یک مجموعه‌ی کامل آثار باستان‌شناسی را ایفا کرد که در میان هیئت‌های اعزامی باستان‌شناسی به سابقه بود.
اولین محموله در سال ۱۹۰۱ ارزش بسیار بالایی داشت و شامل قانون حمورابی، کتیبه‌ی پیروزی نارام سین و آثار تاریخی تمدن ایلامی نظیر یک صفحه‌ی بزرگ برنزی که توسط فلزکاران ماهر ایلامی ساخته شده بود می‌شد.
این آثار گران‌بها به‌درستی در کنار آثار کشف‌شده از تمدن بین‌النهرین در اتاق مخصوص آشوریان به نمایش درآمدند. بر اساس یک سنگ‌نبشته، شماری از آن‌ها نیز به تاریخ ایلامی تعلق داشتند که حاکم فاتح آن‌ها را به شوش آورده بود. فضای جدید در موزه‌ی لوور در بخش غربی این گالری جای گرفت.
